Poczobut (Poczobut Odlanicki) Wawrzyniec Michał h. Pogonia odmienny (Zdarbożec), (zm. ok. r. 1689), sędzia ziemski wiłkomierski, poseł sejmowy. Pochodził z rodziny szlachty grodzieńskiej, z gałęzi zamieszkującej na prawie bojarskim w dobrach hospodarskich (włość grodzieńska) w Odli i nobilitowanej w r. 1536. Był drugim synem Marka Kazimierza, starszym bratem Jana Władysława (zob.). Pojawia się w aktach z l. 1654 i 1655 jako poborca podatków w pow. wiłkomierskim. W r. 1659 obecny był na sejmie, z którego wybrany został na komisarza do Trybunału Skarbowego w Grodnie. W r. 1660 arendował donatywum kupieckie z pow. wiłkomierskiego. Już jako skarbnik wiłkomierski posłował z tego powiatu na sejm 1661 r., po zakończeniu którego podpisał inspirowaną przez Paców protestację Litwy przeciwko Koronie w obronie elekcyjnych planów dworu królewskiego. W r. 1662 był już podstolim wiłkomierskim, a wiosną r. n., mimo oporu części szlachty (zerwany pierwszy sejmik elekcyjny 6 III), został ostatecznie jednym z elektów na wakujący urząd podsędka wiłkomierskiego i t. r. otrzymał przywilej królewski na ten urząd. Tak częste awanse P-a wynikały z jego ścisłych związków z obozem Paców, z ramienia których pilnował powiatu wiłkomierskiego, tradycyjnie związanego z wrogimi Pacom Radziwiłłami birżańskimi. Związek z fakcją pacowską wzmocniło też małżeństwo P-a z Marianną Dowmont Siesicką. Z polecenia swych protektorów P. miał ubiegać się o funkcję posła na sejm wiosną 1666, ale spotkało się to z protestami szlachty. Jeszcze gorzej przyjęto P-a na sejmiku przedsejmowym jesienią t. r., gdy to antypacowsko nastawiona szlachta wiłkomierska, pobudzona obecnością Bogusława Radziwiłła, tak ostro natarła na nielicznych stronników pacowskich, iż ci «w kole jako dzieci płakali». W tej sytuacji nie wiadomo, jak interpretować przekaz, wg którego w grudniu 1666 wybierano poselszczyznę dla pary posłów wiłkomierskich – podkomorzego Stanisława Zenowicza i podsędka P-a.

Z biegiem czasu wpływy Paców w powiecie wiłkomierskim coraz bardziej jednak rosły, nie bez udziału P-a. Z tegoż powiatu posłował na sejm wiosenny i konwokacyjny 1668 r. Na elekcję przybył jako poseł powiatu oszmiańskiego. Jako poseł wiłkomierski uczestniczył w sejmie koronacyjnym Michała Korybuta Wiśniowieckiego, którego jako wierny sługa pacowski zdecydowanie popierał. Z tegoż powiatu wybrany został w r. 1670 na deputata do Trybunału Lit., a także na posła na sejm zwycz. 1672 r., w czasie obrad którego podpisał manifest senatorów i posłów litewskich w sprawie dóbr biskupstwa wendeńskiego. Po śmierci króla Michała obrany został P. sędzią kapturowym powiatu wiłkomierskiego. Z tegoż powiatu posłował na konfederację warszawską 1674 r., skąd obrano go deputatem do rewizji skarbu Rzpltej oraz komisarzem do sprawdzenia wpływów podatkowych W. Księstwa Lit. Obecny był także na elekcji t. r., gdzie wybrano go na deputata do układania paktów konwentów. Bez wątpienia, jako stronnik pacowski, zdecydowanie wrogo nastawiony był do nowego elekta – Jana Sobieskiego. Uczestniczył – jako poseł wiłkomierski – w obradach sejmu koronacyjnego tegoż króla w r. 1676, skąd wybrany został na komisarza do rozpatrzenia różnych spraw W. Księstwa Lit. Jego działalność polityczna i zasługi dla fakcji pacowskiej przyniosły mu kolejny awans; już w r. 1677 występuje bowiem z tytułem sędziego ziemskiego wiłkomierskiego. W latach następnych obniżyła się aktywność działania P-ego w skali ogólnopaństwowej i ograniczała się jedynie do własnego powiatu. Możliwe, że po śmierci czołowych przedstawicieli obozu pacowskiego i jego połączeniu z obozem sapieżyńskim P. przeszedł do stronnictwa dworskiego, z czym można by związać podróż jego brata Jana Władysława do króla w r. 1684.

P. był właścicielem Pomornok (pow. wiłkomierski), zamienionych w r. 1668 z bratem na folwark Poławeń, oraz Kiszkieliszek, Paszek (pow. oszmiański) i prawdopodobnie wsi Pupance, Bukany oraz Szawryzy (pow. wiłkomierski). Otrzymał też jakieś dobra po bezpotomnej śmierci stryja Andrzeja, podsędka oszmiańskiego. W r. 1676 fundował P. murowany kościół p. wezw. Św. Dominika, Franciszka i Wawrzyńca w Poławeniu, która to fundacja została zatwierdzona na sejmie koronacyjnym t. r. Zmarł ok. r. 1689 (po listopadzie 1688).

P. był żonaty najpierw z Marianną Dowmont Siesicką (zm. 1671), córką Krzysztofa, siostrą Kazimierza, kuchmistrza lit., a następnie z Katarzyną Tyszkiewiczówną. Brak jest danych odnośnie do jego potomstwa.

Niesiecki, VII; Ochmann S., Sejmy lat 1661–1062, Wr. 1977; – Akty Vil. Archeogr. Kom., XV; Poczobut Odlanicki J. W., Pamiętnik… (1640–1684), Wyd. L. Potocki, I. J. Kraszewski, W. 1877; Vol. leg., IV 669, V 31, 211, 229, 277, 427, 433; – AGAD: Arch. Radziwiłłów, Dz. IV teka 6 kop. 67 nr 563, Dz. V nr 9646 (list z 7 II 1663), nr 11557 (list b. d. z pocz. 1666 r.), Arch. Tyzenhauzów B-35/125 k. 156, 162, 185v., 189, G-857a s. 40, Sumariusz Metryki Lit.., t. X k. 58v. (70v.); Arch. Państw. w Kr. Oddz. na Wawelu: Arch. Młynowskie Chodkiewiczów, nr 124; B. Ossol.: rkp. 13000/II s. 106.

Andrzej Rachuba